نوجوانان را دريابيم

به نظر روان شناسان، نوجواني يک دوره عاطفي و هيجاني طولاني است و رشد وتکامل فرد در اين مرحله بيشتر تحت تاثير هيجان ها وعواطف است ...

(در ادامه مطلب)

به نظر روان شناسان، نوجواني يک دوره عاطفي و هيجاني طولاني است و رشد وتکامل فرد در اين مرحله بيشتر تحت تاثير هيجان ها وعواطف است که تغييرات رشدي از يک طرف و عوامل محيطي ازسوي ديگر باعث پيدايش اين وضع مي شوند، هم چنين بيشتر ناراحتي هاي دوران نوجواني عاطفي هستند .ازهيجان ها وعواطف مهم دوران نوجواني مي توان ترس ، خشم ،محبت را نام برد . ترس هاي نوجوان عبارتند از: ترس هاي مربوط به مدرسه وتحصيل ،بهداشتي ، خانوادگي بويژه درکيفيت ارتباط با والدين ونياز به استقلال فکري وعملي ،اقتصادي(انتخاب شغل )، اخلاقي، روابط اجتماعي وترس هاي جنسي وکيفيت تشکيل خانواده .نشانه هاي ترس دراين دوره را مي توان در اضطراب ، کم رويي ،درماندگي و افسردگي خلاصه کرد. هم چنين عوامل محرک خشم نوجوان عبارتند از : ناکامي ، احساس ظلم يا ستمديدگي و محروميت .نوجوان وقتي عصباني يا خشمگين مي شود با پاسخ هاي حرکتي ، کلامي ،تغيير قيافه ،سرزنش خود وگفتگوي دروني ( با خود حرف زدن ) خشم را اظهار مي کند.

محبت نوجوان ابتدا به خودش متوجه است و به تدريج مي تواند ديگران را دوست بدارد. هم چنين نوجوان براي خود قهرماني انتخاب مي کند و او رادرحد پرستش دوست مي دارد و مي کوشد خود را ازهر لحاظ حتي وضع ظاهر ولباس پوشيدن همانند قهرمانش گرداند. فعاليت هاي بدني و اجتماعي سودمند ازبهترين عوامل موثر در رشد وتکامل عاطفي نوجوان مي باشند.

اشاره به اين نکته مهم ضروري است که هر نوجوان ، بلکه هرانسان دراين دنيا ناگزير با مسائل و مشکلاتي مواجه خواهد شد. امکان نداردکه يک نفر ،درهر شرايطي که باشد ، بتواند به همه هدف هايش برسد و همه نيازهايش را به دلخواه خود ارضا کند. خوشبختي ، سلامت بدني و سلامت رواني همگي امورنسبي هستند نه مطلق ، خود زندگي ازيک رشته مشکلات ترکيب يافته است که همه مردم براي حل آن مي کوشند وبه موفقيت هاي متفاوتي دست مي يابند. خلاصه ، زندگي بدون مسائل ومشکلات وجود ندارد. مشکلات نوجوان از لحاظ سادگي و پيچيدگي ،آساني و دشواري وتعداد ونوع متفاوتند . ازسوي ديگر، ديد نوجوانان نسبت به اهميت وارزش مسائل معمولا ازعوامل سن ، شناخت وهوش، جنس، فرهنگ خانواده وجامعه ،موقعيت اجتماعي – اقتصادي ، سن وشرايط کلي والدين ومحيط طبيعي متاثر مي شود. نوجوانان همانند همه مردم دربرخورد بامسائل ومشکلات واکنش هاي متفاوتي ازخودنشان مي دهند، چنان که بعضي ازآنها به گريه وزاري متوسل مي شوند وبرخي براي پيدا کردن علتهاي آنها مي کوشند ، نوع برخورد با مسائل معمولا تحت تاثير نوع برخورد والدين قرار مي گيرد. وقتي بحث ازمشکلات نوجوان به ميان مي آيد ، شايد اين پرسش مطرح شود که مسئوليت حل اين مشکلات به عهده کيست ؟ خانواده ، مدرسه ،دولت و....

درپاسخ بايد گفت مسئله نوجوان يک مسئله رياضي نيست که بتوان با قواعد مشخصي آن راحل کرد، زيرا هرنوجوان علاوه برمسائل مشترک مسائل اختصاصي نيزدارد وهمين جنبه است که شناخت دقيق نوجوان را براي موفقيت درکمک به او ايجاب مي کند. درضمن طرح مسئله نوجوان نبايد آن چنان باشد که دراو وحشت ايجاد کند و دراو اين تصور نادرست پيدا شود که او يک بيماريا يک شخص نابهنجار است که همه اطرافيان متوجه او شده اند و براي درمان او مي کوشند .بلکه بايد ازطرق مختلف وغير مستقيم ازقبيل وسايل ارتباط جمعي ،کتاب هاي درسي و... نوجوان را ازوجود مشکلات سني خود مطلع کرد و در او اين اعتقاد رابه وجود آورد که همه مردم دردوران نوجواني بااين مسائل مواجه شده اند ومي توان آنها را با تدبير حل کرد وحتي حل نشدن بعضي از آنها تقريبا طبيعي وهمگاني است وهيچ گونه خطري براي شخص درحال و آينده ندارد. هميشه درهر فرصتي بايد نوجوان رابه اين حقيقت متوجه ساخت که نخستين مسئول حل مشکلات ومسائل او خودش است ونه ديگري .اوست که بايد براي حل آنها فعاليت کند و بزرگتران ( والدين ،معلمان و...) فقط وظيفه راهنمايي دارند،درغير اين صورت به استقلال واعتماد به نفس نوجوان لطمه خواهد خورد.

نوجوان براي حل مسائل ومشکلات سني خويش مي تواند فعاليت هاي زير را انجام دهد:

-تغييرات بدني و فيزيولوژيک خود را به درستي بشناسد و بپذيرد.

-والدين را بهترين ونزديک ترين دوستان خود بشمارد وباايشان به راحتي درددل کند وراهنمايي بخواهد.

-با مدير مدرسه يابعضي ازمعلمان خود، که آنها را بيشتر دوست دارد ، مشاوره کند ومسائل ومشکلاتش را با ايشان درميان بگذارد.

-درانتخاب دوست دقت واحتياط کند.

-اوقات فراغت خود را به مطالعه وفعاليت هاي خلاق هنري صرف کند.

-فلسفه اي درزندگي داشته باشد.

-حقايق ديني راعميقا مطالعه کندو باشخص مطلع ومعتمد درباره آن ها بحث وگفتگو کند.

-کتاب هايي درباره مشاغل گوناگون و شرايط و چگونگي موفقيت درآن ها مطالعه کند.

-غذاي کافي بخورد وازخواب کافي بهره مند شود.

-حتما از روي برنامه مطالعه وکارکند.

-هرگز فراموش نکند که ديگران نيزهمانند او مشکلاتي دارند.

-اين واقعيت رابداند وبپذيرد که يک مشکل ممکن است چند راه حل داشته باشد ، پس اگر در يکي توفيق نيافت به جستجوي راه حل هاي ديگر بپردازد.

-ازبهداشت بدني غفلت نکند.

-حتما درفعاليت هاي فوق برنامه مدرسه اش مشارکت کند

-هروقت احساس ناراحتي مي کند فورا به گردش درهواي آزاد بپردازد.

-براي خرج کردن پول برنامه داشته باشد.

-تا مي تواند والدين را در اداره امور خانه ،ياري کند.

-درمقايسه خود با ديگران ازتفاوت هاي والدين ، خانواده ومحيط تربيتي خود با ايشان غافل نباشد.

بديهي است موفقيت در موارد مذکور هنگامي مقدور خواهد بود که محيط خانه، مدرسه ، جامعه سالم باشند و همگي براي کمک به نوجوان درحل مسائلش با همديگر همکاري کنند و خانواده ، مدرسه و جامعه هيچ کدام خود را تنها مسئول تربيت کودکان و نوجوانان تصور نکنند يا همديگر را محکوم نکنند.